✍️ कुमार अर्याल
समाजप्रेमी नागरिक
काठमाडौँ– आजका बालबालिका शिक्षाको नाममा किताबको भारी बोक्दै बाल्यकालको मिठास गुमाउँदै छन्। बिहान सबेरैदेखि बेलुकासम्म विद्यालय र गृहकार्यको चक्रमा फसेका ती नानीहरू, जो रमाउन, खेल्न र सिर्जनात्मक हुनुपर्ने उमेरमा छन्, उनीहरूलाई प्रतिस्पर्धाको मैदानमा धकेलिएको छ।
हामीले उनीहरूको जीवनलाई अंक, रटन्ते पाठ, र थिचोमिचोको लयमा बाँधिदिएका छौँ।
📌 दबाबले थिचिएको पढाइ
विद्यालयमा घण्टौँको पढाइ, घरमा थुप्रिएको गृहकार्य, अनि भोलिको परीक्षाको तयारी — यिनै चक्रले बालबालिकाको मनोविज्ञानमा गहिरो असर पारिरहेको छ।
पढाइ रमाइलो नभई “झेल्नु पर्ने कुरा” भएको छ।
📌 शारीरिक र मानसिक असर
जब बच्चा विश्राम, खेलकुद र सिर्जनात्मक गतिविधिबाट टाढिन्छ, तब मानसिक थकान बढ्छ। तनाव, चिडचिडापन, ध्यानको कमी र आत्मगौरवको ह्रास देखिन थाल्छ।
📌 भावनात्मक सम्बन्ध कमजोर हुँदै
बाबु-आमासँग संवाद घट्दै जानु, परिवारमा रमाउन नपाउनु, बालबालिकाको आत्मीय सम्बन्धलाई कमजोर बनाइरहेको छ। किताबले थिचेको बाल्यकालले तिनको मौलिकता हराउँदैछ।
📌 केही प्रमुख कारणहरू
-
परीक्षामुखी शिक्षा प्रणाली — सिकाइभन्दा रटनमा जोड।
-
सामाजिक तुलना — “अरूको छोराले ९५ ल्यायो, तिमीले किन ८० मात्र?”
-
गुणस्तरहीन पाठ्यक्रम — व्यवहारिक ज्ञानको अभाव।
-
अभिभावकीय र विद्यालयीय दवाब — नतिजामुखी सोच।
📌 समाधान के हुन सक्छ?
✅ शिक्षा प्रणालीलाई बालमैत्री बनाउने।
✅ सिर्जनशीलता, खेल, कला, संगीतलाई बराबर महत्व दिने।
✅ पाठ्यक्रमलाई उमेर र आवश्यकता अनुसार सुधार गर्ने।
✅ अभिभावक र शिक्षकको दृष्टिकोण परिवर्तन — अंकभन्दा अनुभव प्राथमिक।
🔚 निष्कर्ष
बालबालिका पढ्ने मेसिन होइनन्। उनीहरूको संसार किताबभन्दा धेरै फराकिलो छ। त्यसमा हाँसो, सपना, सिर्जनशीलता र स्वतन्त्रता पनि छ।
हामीले अहिले ध्यान नदिए भने, किताबको भारीले उनीहरूको बाल्यकाल गुम्नेछ।
अब समय आएको छ — किताबको बोझ घटाउने र बालपन फर्काउने।
“बच्चाको हाँसो नै हाम्रो भविष्य हो — त्यसलाई किताबको भारीले मर्न नदिऔँ।”
